Obecny fundament prawny, na podstawie którego działają samorządy, jest dobry, tylko wymaga on ciągłej aktualizacji, pozwalającej na dostosowywanie się do bieżących wyzwań, takich jak np. pandemia czy powódź – wskazywali uczestnicy panelu dyskusyjnego „Jakiej zmiany potrzebują samorządy”, który odbył się podczas Krynica Forum 2024 (18-20 września).

Podczas dyskusji zwrócono uwagę, że współczesny świat, w tym Polska, podlega szybkim zmianom: geopolitycznym, ekonomicznym, klimatycznym i technologicznym.

„Samorządy zostały stworzone dosyć dawno, natomiast zmienia się technologia, zmienia się otoczenie gospodarcze, ale też pojawiają się różne sytuacje kryzysowe. (…) Dlatego choćby w aspekcie bezpieczeństwa należy rozmawiać o zmianie” – zwracał uwagę Łukasz Smółka, marszałek województwa małopolskiego.

Według niego, samorządy potrzebują też wsparcia finansowego przy realizacji różnego rodzaju zadań i inwestycji. Na przykład na zakupy związane z bezpieczeństwem ludności powinien – zdaniem Smółki – obwiązywać zerowy podatek VAT.

REKLAMA

zobacz także

1 na 8 kobiet zachoruje na raka piersi. Ile pań wykonuje profilaktyczne badania mammograficzne?

W Cieszynie trwa nabór wniosków w ramach programu priorytetowego „Ciepłe mieszkanie”

W opinii Władysława Ortyla, marszałka województwa podkarpackiego, obecnie jest dobry czas na zmiany – szczególnie w obliczu tych kryzysów, które się teraz dzieją np. powodzi.

„Zmiany trzeba robić zawsze, dostosowywać się do wyzwań, które niesie ze sobą dany czas” – podkreślił marszałek Ortyl.

Z kolei prof. Stanisław Mazur z Uniwersytetu Ekonomicznego oraz I zastępca prezydenta miasta Krakowa wskazał, że reforma samorządowa przeprowadzona za rządów Jerzego Buzka była zaprojektowana na tamte czasy i dlatego obecnie wymaga zmian. Jak podkreślił, powinny one pójść w kierunku budowania poczucia wspólnoty, odejścia od biurokratyzacji, a także szerokiego zastosowania digitalizacji. Kolejny istotny problem to kwestia finansowania – zdaniem wiceprezydenta Krakowa samorządy powinny mieć większą autonomię finansową – swobodę decydowania, na jakie cele przeznaczają pieniądze.

„To jest czas na poważną dyskusję, w którym kierunku zmiany powinny zmierzać, by budować lepszy samorząd” – zaznaczył prof. Mazur.

Uczestnicy panelu odnieśli się również do kwestii kadencyjności wójtów, burmistrzów i prezydentów miast. Ich dwukadencyjność z wydłużeniem jednej kadencji do 5 lat wprowadzono ustawą z 11 stycznia 2018 r.

„Możemy zastanowić się, by w mniejszych jednostkach samorządu terytorialnego ta dwukadencyjność była dłuższa niż 10 lat, a w dużych miastach, gdzie jest prezydent, obecna forma jest dobrym rozwiązaniem” – mówił Rafał Komarewicz, poseł na Sejm RP.

„Dwukadencyjność to rozwiązanie, które było dobre i jest dobre, zwłaszcza że wydłużono kadencję z czterech do pięciu lat, co pozwala na rozwinięcie skrzydeł, jeśli chodzi o inwestycje” – stwierdził Władysław Ortyl.

Za dwukadencyjnością wypowiedział się również marszałek Łukasz Smółka, który jednak zaznaczył, że należałoby wydłużyć czas trwania kadencji do 7 lat, gdyż w tym okresie samorząd ma szansę przeprowadzić dużą inwestycję. Krótszy okres może spowodować, że zostanie ona zahamowana lub wręcz powstrzymana, gdyż władze wybrane w następnych wyborach mogą zrezygnować z jej kontynuacji.

Żaden z biorących udział w dyskusji samorządowców nie opowiedział się za zmianą, która miałaby na celu zmniejszenie ilości 16 województw – poprzez połączenie dwóch obecnie istniejących. Wskazywali, że przecież województwa mogą ze sobą współpracować przy realizacji dużych inwestycji, nie trzeba w tym celu tworzyć nowej dużej jednostki administracyjnej.

REKLAMA

Poruszono również temat działania samorządów podczas kryzysów takich jak np. klęska żywiołowa. Zdaniem Łukasza Smółki, przygotowania na takie sytuacje powinny się odbywać w sposób ciągły przez wiele lat. W przypadku kryzysu powinien powstać jeden ośrodek decyzyjny, np. wojewoda, którego współpartnerami byłyby samorządy.

„Reforma samorządów powinna być tak zrealizowana, by budować silne społeczeństwo, bo ono w sytuacji kryzysowej, w momencie zjednoczenia, będzie w stanie skutecznie i szybko reagować” – podsumował marszałek województwa małopolskiego.

Krynica Forum to wyjątkowe miejsce na konferencyjnej mapie Polski, przestrzeń pogłębionej debaty o najważniejszych wyzwaniach stojących przed naszą ojczyzną. W tegorocznej edycji szczególny nacisk został położony na strategiczne zagadnienia związane ze wzmacnianiem bezpieczeństwa narodowego, odporności społecznej oraz pozycji gospodarczej Polski i krajów regionu Europy Środkowo-Wschodniej.

Źródło informacji: PAP MediaRoom

Samorządy nie potrzebują rewolucji, tylko zmian dostosowujących je do aktualnych wyzwań